تلاش غرب برای برجامیزه کردن بحران کره شمالی

به گزارش راهبرد معاصر؛ ایالات متحده امریکا، در دهه 50، برای سد نفوذ شوروی، وارد جنگ کره شد و در نهایت، پس از 3 سال، بدون آن که بتواند پیونگ پانگ را اشغال کند، به جنگ خاتمه داد. کره شمالی از این جنگ به بعد، یکی از معضلات سیاست خارجی واشنگتن محسوب می شده است. پس از سقوط شوروی، کره شمالی مانند اقمار شوروی در اروپا دچار تغییر نظام نشد و همچنان به سیاست های ضد امریکایی خود در شرق دور، ادامه داد. ایالات متحده هم در مقابل نمی توانست کاری از پیش ببرد زیرا از یک سو، سیستم سیاسی کره اجازه هیچگونه تبلیغات سیاسی ضد دولت را نمی داد و انحصار رسانه را در دستان خود حفظ کرده بود ( به همین علت براندازی نرم در کره شمالی امکانپذیر نیست) و از سوی دیگر، واشنگتن توان براندازی سخت پیونگ یانگ را هم نداشت چراکه کره شمالی، با در اختیار داشتن "بمب اتم"، بازندارندگی لازم را در مقابل امریکا حفظ می کرد. در نتیجه کره همواره در سیاست خارجی ایالات متحده، به عنوان دردی مزمن در شرق دور دیده شده که هر چند امکان رشد نفوذ آن وجود ندارد، اما سرنگون سازی آن هم ممکن نیست.

با آمدن ترامپ، سیاست های تهاجمی از سوی واشنگتن و همزمان کره شمالی تشدید شد. آزمایشات اتمی کره از لحاظ کمیت و کیفیت رشد پیدا کرد و تهدیدات صریح ترامپ هم نتوانست این روند را متوقف کند. هر چه برد موشک های کره و امکان حمل کلاهک هسته ای آن ها بیشتر شده، سخنان ترامپ شدید اللحن تر و تهدید آمیزتر شده است. در آخرین مورد، ترامپ، کره را به "آتش و خشمی" تهدید کرده که "جهان نظیرش را ندیده باشد". اما بر خلاف سیاست های تهاجمی ترامپ، طیف های صاحب نفوذ در دستگاه ها تصمیم ساز و تصمیم گیر ایالات متحده، چندان مشی خشونت طلبی ندارند. در این میان می توان به مک کین اشاره کرد که متذکر شده «تهدید باید به اندازه توان باشد، نه آن که تهدیدی بکنیم که نمی دانیم می توانیم آن را عملی کنیم یا نه». این دسته مسائل کره را با ایران مرتبط می بینند. اولا ایران ممکن بود روزی همچون کره به سلاح هسته ای دست یابد و این "مذاکره" بود که جلوی چنین امری را گرفت؛ پس می توان همانطور که جلوی رشد تهدید هسته ای ایران را با مذاکره گرفت، می شود انتظار داشت که جلوی بسط تهدیدات هسته ای کره هم با مذاکره سد شود. ثانیا اهمیت یافتن مذاکره برای مسئله هسته ای کره به معنای تقویت برجام و پایبند تر شدن دولت ترامپ به توافق هسته ای با تهران می شود و ثالثا، بحران در شبه جزیره کره تمرکز ها را از غرب آسیا به سوی شرق می برد و دست جمهوری اسلامی را برای گسترش نفوذ در منطقه باز می گذارد.

ربط بحران کره با برجام را می توان در یادداشت های سایت های معتبر خارجی هم بازیافت. مثلا فارن افرز در گزارشی خاطر نشان کرد که به دلیل وجود بمب اتم در دستان کره، امکان جنگ با این دولت وجود ندارد در نتیجه کاخ سفید باید به سوی مذاکره با کره پیش برود، چیزی مشابه مدل ایران. این مسئله باعث شده برخی چنین بیاندیشند که تهران از بحران کره خشنود است چراکه در این بحران ایالات اگر بخواهد با پیونگ یانگ مذاکره کند و یا به تنش ها ادامه دهد، به سود جمهوری اسلامی ایران تمام خواهد شد. به بیان دیگر، اگر واشنگتن با پیونگ یانگ مذاکره کند، برجام تقویت می شود و اگر بخواهد به تنش ها ادامه دهد، تمرکز از غرب آسیا برداشته و زمینه گسترش نفوذ ایران فراهم می آید.

اهداف

• حفظ برجام به منظور محدود سازی فعالیت های هسته ای ایران و ادامه یافتن نظارت ها بر مراکز هسته ای
• بازگرداندن تمرکز سیاست خارجی امریکا به مسائل مهم تری همچون ایران و چین
• خلق برجامی دیگر اینبار در کره شمالی تا توانایی این دولت در عرصه موشکی و هسته ای تحدید شود

سناریوهای پیش رو

دستور حمله به گوام از ناحیه پیونگ یانگ و در گرفتن جنگ هسته ای:در سیاست های تهاجمی کره شمالی نشانی از تردید در مقابله با تهدیدات ترامپ دیده نمی شود. در مقابل ترامپ هم صحبتی دال بر عقب نشینی از مواضع نمی کند، نظر به آن که سیاست های تهاجمی دو طرف همچنان رو به جلو پیش می روند، ممکن است پرل هاربوری دیگر اینبار در گوام شکل گیرد و امریکا وارد جنگ مستقیم هسته ای با کره شود. البته این سناریو بعید است چراکه "بمب اتم سلاحی است برای نزدن" و از آن جا که استفاده از آن در مقابل کسی که همان سلاح را دارد (نظریه بازدارندگی) به معنای نابودی خود است، بعید بنظر می رسد حتی افرادی چون ترامپ و کیم جونگ اون هم دست به جنگ هسته ای بزنند. حتی اگر جنگی هم در گیرد بدون استفاده از سلاح هسته ای و با سلاح های عمدتا متعارف خواهد بود. البته در صورت وقوع این سناریو، احتمال کاربرد قدرت نظامی علیه ایران هم بالا می رود چراکه واهمه از جنگ برای امریکا به کلی ریخته می شود و آن چه که تا به امروز واشنگتن را از حمله به ایران باز می داشته (هزینه بر بودن جنگ)، به دلیل پرداخت هزینه ای بسیار سنگین تر در شرق دور، ناچیز شمرده می شود. (آینده بعید)

مذاکره کره و امریکا: در این سناریو از آن رو که مذاکره بر تنش های هسته ای غلبه پیدا کرده، برجام تداعی می شود. اگر این سناریو محقق شود، سیاست های ضد برجام ترامپ در قبال ایران کمتر و توافق هسته ای تقویت می شود. این سناریو، مطلوب دولت حسن روحانی است چراکه وی پایه های اصلی دولت خود را بر روی توافق هسته ای بسته است و در صورت تضعیف این توافق از ناحیه واشنگتن، با مشکلات متعددی روبرو خواهد شد. البته حتی در صورت مذاکره میان واشنگتن و پیونگ یانگ، باز هم نمی توان انتظار داشت که این مذاکرات به ثمر برسد. همانطور که تجربه نشان داده، کره شمالی در تمامی مذاکرات، خواسته های طرف مقابل را رد کرده است و مذاکرات در پی هر تنش، نوعی صلح منفی بوجود آورده که می توان آن را به داروی مسکن تشبیه کرد. به خصوص این که تلاش برای ایجاد برجامی دیگر در کره به معنای تحدید شدید توانایی های هسته ای و احتمالا نظارت بر مراکز نظامی و شاید خلع سلاح هسته ای خواهد بود، امری که کیم جونگ اون هرگز زیر بار آن نخواهد رفت. پس این سناریو هرچند مانند سناریو اول بعید نیست، اما احتمال وقوع آن هم چندان بالا به نظر نمی رسد. (آینده محتمل)

ادامه تنش ها بدون درگیری: طبق این سناریو واشنگتن به اقدامات تهاجمی خود در مانور نظامی اطراف کره ادامه خواهد داد و همزمان کره هم توانایی موشکی و اتمی خود را ارتقا می بخشد. این امر از هر دو طرف با احتیاط صورت می گیرد چراکه هر دو می دانند اولین اشتباه، آخرین اشتباه خواهد بود (به دلیل داشتن بمب اتم). بنابراین طبق این سناریو، تنش ها و حملات سیاسی و مانور های نظامی نه برای ضربه زدن ابتدائی بلکه برای بازدارندگی ادامه خواهد یافت و این به معنای معطوف شدن توجهات به شرق آسیا و نه غرب آن خواهد بود. در نتیجه این امر، زمینه برای رشد نفوذ ایران در منطقه هموار تر می شود چراکه حساسیت ها از مناطق اطراف ایران برداشته شده است. البته این مسیر چندان به درازا نخواهد کشید و ا آینده ای نه چندان دور متوق خواهد شد. این سناریو، پتانسیل وقوع بیشتری نسبت به دو سناریوی قبلی دارد . (آینده ممکن)